(Stof: Fragile)
(Dinostof: Znok Design, bij Vermiljoen)
(Paddenstoelenstof: cadeautje van haar)
T-shirts en tricot, ik krijg er geen genoeg van. Zij vloog er ook in en kreeg hier meerdere vragen over. Zo'n vragen kwamen ook al eens mijn kant uitgewaaid dus spraken we af dat daar over geblogd moest worden. Over T-shirts en boordstof en zo.
Een paar dingen maar, daar dacht ik eerst aan. Maar toen zette ik dat tijdens een treinrit op papier en de inkt bleef maar stromen. Meerdere dingen wil ik u dus eigenlijk vertellen. Maar meestal denk ik dat u daar niet echt iets aan hebt, dat u 't ook wel zo weet en mij niet nodig hebt om u te komen vertellen hoe het nu moet of kan. Met boordstof werken bijvoorbeeld. Of hoe je een T-shirt maakt. Of iets over broeken, hemden, enzovoort. Want daar kwam ik ineens bij uit. Een plan om een reeks te schrijven.
Een reeks over jongensspullen, want van die soort lopen er hier bij mij rond. Meisjesmoeders hebben daar ook iets aan, maar er wordt geschreven met het gebrek aan toffe jongenspullen in het achterhoofd. Mijn bedoeling is u in functie van dat mannelijk geweld wat tips te geven, over vanalles en nog wat. Wat er precies allemaal komt, daar ben ik nog niet zo zeker van. De bedoeling is u hier af en toe iets in de reeks aan te bieden. Dat is het plan.
Ik vertel u dingen die ik in de voorbije naaijaren heb geleerd, gehoord, opgevangen, gelezen enzovoort. Dingen die de kleerkast van mijn zonen veel deugd gedaan hebben. En misschien bent u daar dan toch wel iets mee.
Deze keer 'iets' meer over T-shirts, tricot en boordstof. Hou u vast.
Wat?
T-shirts worden gemaakt met rekbare stof. Bij ons heet zoiets 'tricot', bij de Engels- en Franstaligen 'jersey'.
Interlock?
Zie je ergens 'interlock' staan dan gaat het om stretchstof die aan beide zijden dezelfde structuur, hetzelfde uitzicht heeft. Gewone tricot heeft een rechtse en een averechtse kant, interlock dus niet. Die wordt rechts-averechts gebreid. De vikingstof is daar een voorbeeld van.
Waar?
Ik krijg vaak de vraag waar mooie tricot gekocht kan worden.De gewone winkels ontgoochelen daarin meestal wat, maar de onlineshops hebben genoeg in huis. Mijn favorieten: Zonen 09, De Stoffenkamer en Bambiblauw. Zij heeft goede ervaringen met Ikasyr en zij met Stoffen van Leuven. Een nieuwe mogelijkheid is een (eigen) design bij Spoonflower laten drukken.
Merknamen?
Heel mooie designer tricot vind je bij onder andere Zonen 09, Znok Design en Jofotex. Bij uitverkopen van Fragile zijn er ook vaak mooie en betaalbare zaken te vinden.
Elastische biais?
Eenmaal je de stof in huis hebt, zoek je daar nog boordstof of elastische biais bij. De biais is rekbaar, glanst aan één kant, heeft afgewerkte randjes en één duidelijke vouw. Met de glanzende kant naar binnen vouw je de biais over de tricotstof en stik je alles vast. Je rekt de biais daarbij wat uit zodat de openingen voldoende aansluiten. Die elastische biais vind je moeilijk, maar op het Stoffenspektakel hebben ze altijd een voorraad.
Boordstof?
Zelf werk ik het liefst met boordstof. Sommigen noemen dat ribtricot omdat het om geribbelde tricot gaat. Boordstof wordt rondgebreid en gebruik je voor boordjes van mouwen, truien, enzovoort.
Mijn boordstof koop ik op het Stoffenspektakel of bij Mertens. Op het Stoffenspektakel zoek ik naar boordstof met streepjes. De kwaliteit is er vrij goed. Bij Mertens vind je veel kleurtjes en daar is de boordstof van een hele goede kwaliteit. Goede kwaliteit betekent boordstof die zijn vorm behoudt wanneer hij meerdere malen over hoofdjes getrokken wordt. Neem de stof vast en trek er eens aan. Rekt ze vooral mee in één richting? En vooral, rekt ze niet te veel mee, blijft ze mooi in vorm? Mijn eerste stukken kocht ik bij de Strek in Ledeberg en het werd snel duidelijk waarom die daar zo goedkoop was. Na het stikken met de onderstaande tips zat ik toch nog met een slappe halslijn. Een paar maal over het hoofd en het kwam niet meer goed.
Patronen?
Patronen voor T-shirts, en tout court tricotpatronen voor kinderen teken ik zelf en kunnen jullie aankopen via Zonen 09. Vroeger haalde ik ze meestal uit de Ottobre. Een groot aanbod aan patroontjes en ze zitten doorgaans goed in elkaar. Andere bronnen zijn Knippie, Etsy, Made, ..., en mijn lijst jongensspullen. En probeer bij het googelen naar gratis patronen de woorden 'tutorial' en 'jersey'. Daarmee raak je zeker verder.
Bij het overnemen van T-shirt patronen teken ik de naadwaarde er steeds bij op het patroon. T-shirt patronen worden hier meerdere malen boven gehaald. Het is een handigheid wanneer je op de stof geen naadwaarde meer bij moet tekenen.
Tips bij werken met tricot?
- Wanneer het je eerste keer met tricot is, koop dan geen al te dunne kwaliteit. Die is moeilijker om mee te werken.
- Gebruik een overlock wanneer dat kan. Tricot verwerken met een overlock gaat een stuk vlotter dan met een gewone naaimachine.
- Probeer het spelden te beperken, zeker bij dunne stof. Speldjes kunnen de stof snel beschadigen.
- Gebruik bij het stikken van tricot op een gewone naaimachine daarom een speciale stretchnaald. Die heeft een aangepaste punt die de stof minder beschadigt dan een gewone naald.
- Gebruik op een gewone naaimachine een stretchsteek. Heeft je machine geen ingestelde steken gebruik dan een heel kleine zigzagsteek (steekbreedte 0.5).
- Gebruik een tweelingnaald om een rand om te zoomen. Zo'n naald geeft een recht, dubbel en evenwijdig stiksel op de stof terwijl de onderdraad gezigzagd wordt en de rand daardoor de nodige rek behoudt. Met een tweelingnaald gebruik je geen stretch- of zigzagsteek. Je gebruikt de gewone rechte steek.
- Strijk iedere naad na het stikken met veel stoom. Tricotnaden worden daar sterker van.
- Werk je niet met een overlock, zigzag de naden na het stikken dan. In principe rafelt tricot niet zo gemakkelijk uit dus een grove zigzag is genoeg.
- Stik je voor volwassenen, kies dan een patroonmaat kleiner dan normaal. Soms is het zelfs nodig om twee maten kleiner te nemen, maar omdat dat niet altijd makkelijk in te schatten is, kun je beter één maat kleiner nemen en daarna eventueel nog wat zijnaden innemen.
- Stik je voor volwassenen, strijk dan naadband op de stiklijnen van de schouderstukken voor je die aan elkaar zet.
- Voor mouwboorden, halsboorden, ... knip je uit de boordstof rechthoeken. De afmetingen van zo'n rechthoek zijn:
BREEDTE: 2 x de breedte die je wil + 2 cm naadwaarde (1 cm aan elke kant). Stel je wil een mouwboordje dat na afwerking 2 cm breed is zoals hier, dan moet de breedte van je boordstuk 6 cm zijn.
LENGTE: 3/4 van de omtrek waar het voor dient + 2 cm naadwaarde (1 cm aan elke kant). Stel dat je halslijn 40 cm in omtrek is, dan moet de lengte van je boordstuk 32cm zijn. Met zo'n lengte zorg je voor een aansluitend effect, niet te vast, niet te los.
- Boordstof kun je, met de afmetingen hier net beschreven, als een band aan een pand of mouw zetten, maar je kan het er ook in biaisvorm aanstikken. Beide gevallen worden in de handleiding hieronder beschreven.
- Geen zin in het lezen van een handleiding? Let bij het stikken van boordstof dan op de verdeling van de lengte van het stuk. Speld het midden van de aanzetnaad van de boordstof op het midden van de rand waarop gestikt moet worden. Verdeel de twee helften van beide stoffen nog een keer in twee en speld ook die punten vast. Bij het stikken hou je de randen van de stoffen gelijk en trek je zacht aan de boordstof zodat de lengte van de aanzetnaad van de boordstof en de rand van het te stikken stuk stof tussen twee speldjes gelijk is.
Wie graag begeleid wordt bij het maken van een T-shirt vindt hier een fotohandleiding voor het stikken van het patroon nummer 12 uit de Ottobre 3/2010, een T-shirt met raglanmouwen. Ik maak gebruik van een overlock.
Werkt u met de gewone naaimachine dan werkt u op dezelfde manier maar dan stik je de naad (met een tricotnaald) zoals hieronder beschreven en zigzag je die daarna (niet opgenomen als aparte stap).
1. Het t-shirt patroon bestaat uit minstens 5 onderdelen. De onderboord voegde ik er zelf aan toe. Je kan de onderboord weglaten en het T-shirt met een tweelingnaald omzomen.
2. Zoals hierboven beschreven, nam ik voor de lengte van de zelf toegevoegde onderboord 3/4 van de lengte van de omtrek T-shirtomtrek onderaan.
3. Maak cirkels van alle stukken boordstof. Leg de rechtse kanten op elkaar. Leg het begin zo dicht mogelijk tegen het overlockmes (of steek de naaimachinenaald met de hand in de eerste steek) zodat de randen mooi overeen komen. Trek bij het stikken zacht aan de boordstof.
4. Hou het einde van het te stikken stuk zo lang mogelijk vast zodat de randen ook op het einde mooi overeen komen.
5. Strijk alle gestikte naden.
6. Plooi elke cirkel dubbel in de lengte.
7. Bij het overnemen van de patronen neem je ook de merken over. Die heb je straks nodig om de mouwen correct aan de panden te zetten.
8. Speld de mouwen aan het voorpand vast. Gebruik daarvoor de merktekens. Speld die van voorpand en mouw exact op elkaar. Ik gebruik verder geen speldjes.
9. Hier zien we de twee mouwen en het voorpand die nu gestikt moeten worden.
10. Leg het begin zo dicht mogelijk tegen het overlockmes (of steek de naaimachinenaald met de hand in de eerste steek) zodat de randen mooi overeen komen. Trek bij het stikken zacht aan de stof. Zorg er voor dat de stof steeds mooi rand aan rand onder de naalden gaat.
11. Hou het einde van het te stikken stuk zo lang mogelijk vast zodat de randen ook op het einde mooi overeen komen.
12. Hier zie je zo'n einde. Zelfs met vasthouden is er snel een verschil van enkele millimeters te zien.
13. Strijk elke gestikte naad met veel stoom. Tricotnaden worden zo sterker. Strijk de naden naar één kant toe. Ik strijk ze naar de mouwkanten toe zodat vingertjes er niet aan haperen bij het aankleden.
14. Zet nu het rugpand aan de mouwen vast. Gebruik de tips uit 10. en 11.
15. Je ziet er al een T-shirt in.
16. Stik nu de zijnaden van de mouwen en de panden in één lijn. Speld de naden op elkaar zodat deze zeker overeenkomen. Gebruik de tips uit 10. en 11.
17. Je T-shirt ziet er nu zo uit. Tijd voor de boordstof. We beginnen met de mouwboorden.
18. Speld de naad van boordstof en T-shirt op elkaar. Speld de boordstof op de goede kant van de stof.
19. + 20. Ik maak bij ieder stuk boordstof gebruik van 4 speldjes die het stuk in 4 verdelen. De rand waar de boordstof aan gestikt moet worden verdeel je eveneens in 4 gelijke delen. Die 4 punten in de boordstof en de tricotstof speld je op elkaar. Zo wordt de boordstof (die kleiner in omtrek is) evenredig verdeeld.
21. Met een overlock start je schuin, met de naaimachine plaats je de naald er gewoon in.
22. Bij het stikken hou je de randen van de stoffen gelijk en trek je zacht aan de boordstof zodat de lengte van de aanzetnaad van de boordstof en de rand van het te stikken stuk stof tussen twee speldjes gelijk is.
23. Kom je, met een overlock, weer aan het begin van het overlocksel, dan overlock je dat begin een tweetal centimeter terwijl je ervoor zorgt dat het overlocksel net niet tegen je mes komt. Met een naaimachine hecht je gewoon even.
24. Om, met een overlock, te eindigen steek je de naalden in de stof, haal je de persvoet omhoog, trek je alle stof achteruit, persvoet omlaag en stikken tot de stof vanonder de persvoet komt. Je krijgt zo een kort loodrecht stiksel en de draden knip je gewoon af.
24. +25. Na de mouwboorden, stik je de halsboord vast. Gebruik hiervoor opnieuw stap 18 tot en 24.
27. +28. Na de halsboord, stik je de onderboord. Gebruik hiervoor opnieuw stap 18 tot en met 24. Die onderboord hoef je niet te doen. Je kan de tricotstof ook gewoon omzomen met een tweelingnaald.
29. +30. Wanneer je klaar bent ziet je T-shirt er vanbinnen en vanbuiten zo uit!
Wie boordstof liever als biais gebruikt, volgt onderstaande stappen.
a. Voor je stap 3. uitvoert, overlock je één rand van de boordstof stukken. Je vouwt de cirkels daarna NIET dubbel in de lengte.
b. Stik de boordstof vast zoals beschreven in stap 18 tot en met 24 MAAR je stikt hierbij niet beide randen van de boordstof vast. Je stikt enkel de niet overlockte rand aan het te stikken stuk stof.
c. Na het stikken en strijken van de gestikte naad vouw je de boordstof naar binnen toe waarbij je de net gestikte naad daaronder vouwt.
d. Met een tweelingnaald doorstik je het geheel. Je krijgt zo een biaiseffect.
e. Aan de goede kant ziet een tweelingnaaldstiksel er zo uit.
f. Aan de slechte kant ziet dat er zo uit.
Aanvullingen?
Ik weet niet alles. Ik apprecieer tips heel erg en hoop uit deze reeks zelf veel te halen door jullie aanvullingen. Laat u dus maar gaan in de commentaren!
Jullie aanvullingen!
- Een boventransportvoet op een naaimachine zorgt ervoor dat de bovenste laag stof even snel onder de persvoet gaat als de onderste laag. Zoiets verhelpt problemen met lubberende boordstof (die toch van een goede kwaliteit is). Een filmpje kan je hier bekijken (meteen doorspoelen tot 1:30 als je de voet in werking wil zien). Zo'n voet kun je in combinatie met een tweelingnaald gebruiken. Bedankt Riet en Eloleo!
- Wie in het Leuvense woont, vindt goede boordstof bij Pauli. Bedankt Riet!
- Wie in het Engels zoekt naar tricotpatronen en niets vindt met 'jersey' probeert best eens 'knits' of 'knit fabrics'. Bedankt An!
- Met een tweelingnaald hecht je beter niet. Het zijn nogal fragile naalden en hechten zorgt ervoor dat ze snel breken. Overlap het begin van het stiksel gewoon een paar centimeter en voor de perfecte afwerkers: haal de draadjes naar de achterkant van het werk en leg er een knoopje in. Bedankt de vliegjes en mevrouw Mertens!
- Engelstalige tips over verschillende soorten 'knits' en naaien met 'knits' vind je hier en hier. Bedankt Sabine!
- Vergeet op een overlock de stand van differentieelschakelaar niet aan te passen. Bedankt Lila! Normaal staat die op 2 voor katoen. Voor tricot zet je die op N (neutraal) of 1.5. Je stikt best eerst even een proeflapje en golft de rand van je stof nog bij 1.5 dan zet je de schakelaar beter op N.
- Sigrid vroeg hoe je met een overlock kunt hechten. Wanneer je een naad (bijvoorbeeld zijnaad van een shirt) overlockt dan zul je hett begin en einde van die naad nog verwerken door aan de rand een stuk boordstof te stikken of door om te zomen. Je overstikt dan eigenlijk je begindraden opnieuw. Je zou hier in principe wel eerst een knoopje in je overlockdraadjes kunnen leggen, maar dat lijkt me niet nodig. Bij de boordstofcirkeltjes beschrijf ik hoe je een tweetal centimeter over het begin stikt (wanneer je op 't einde van de cirkel komt) en dan loodrecht afhecht. Daarmee zitten de draden ook voldoende vast. Bij Mertens werd me eens verteld dat een overlock eigenlijk niet kan hechten, maar je wel een truukje kan toepassen dat op hechten lijkt. Wanneer je bij zo'n cirkelstiksel terug bij het begin komt, dan kun je de persvoet opheffen en het stuk overlockdraad dat aan het begin hangt onder de persvoet brengen en naar achter trekken. Persvoet weer naar beneden en daarover stikken. Dat is de truuk, ik pas hem zelf niet toe omdat het mij op die andere manier ook lijkt te lukken.
- Naadband wordt in de schoudernaden van volwassenen gebruikt. Stik je ergens een V-hals in (en geef je geen borstvoeding) dan kun je in die hals ook naadband verwerken, zo zit die hals netter. Bedankt Ima!
